Afscheid van het oude leven. Rouwen om wat er niet meer is. Op weg naar het nieuwe.
Laatst vroeg bekende B aan mij: ‘heb je ooit nog iets van haar (H) gehoord?’ H was een gemeenschappelijke vriendin uit het verleden. ‘Ben je nog steeds niet over haar heen?’ vroeg ik. ‘Jawel! Maar ze heeft nooit afscheid genomen en dat hoort niet!’ B was hoorbaar nog steeds verongelijkt. Ik kon haar alleen maar gelijk geven. Ik antwoordde: ‘ja het heeft een open einde, want niet kunnen afronden, niet kunnen afsluiten, dat geeft geen goed gevoel’.
In mijn praktijk heet ik mijn klanten welkom en als het coachtraject is afgerond nemen wij weer bewust afscheid van elkaar. Regelmatig leg ik mijn klanten uit dat bij een welkom ook een afscheid hoort, hoe belangrijk dat is. En dat er na het afscheid altijd wel ergens weer een nieuw welkom wacht. Welkom heten en afscheid nemen voelt goed, zowel voor de klant als voor mij. Wij weten dat het voor nu klaar is, daar zijn wij blij mee en er is een duidelijk moment van afronding. Ons contact en aandacht met en voor elkaar is niet langer nodig, beiden gaan wij weer vrolijk verder.
Door de reactie van B realiseerde ik me eens te meer hoe belangrijk afscheid nemen is. Nu kan ik het wel plaatsen, maar dat is niet altijd zo geweest. Ikzelf was namelijk helemaal niet zo goed in afscheid nemen. Het liefst sloop ik stilletjes weg, of snel groeten en dan gauw wegwezen. Wat dat betreft ging ik nogal rafelig met veel losse eindjes door het leven. Maar inmiddels weet ik dat ik niet alleen die ander, maar vooral mijzelf tekort doe door weg te sluipen zonder afscheid te nemen.
‘If you are brave enough to say goodbye, life will reward you with a new hello’ –Paul Coelho-
Afscheid
Want waarom is afscheid nemen zo belangrijk als je ergens weggaat? Omdat je anders niet kunt afsluiten, afronden. Omdat je dan niet kunt rouwen, niet kunt verwerken. En dan blijf je het gemis, verdriet en de pijn bij je dragen, vaak onbewust. Dat werkt op den duur verstikkend.
Afscheid hoeft niet altijd even dramatisch te zijn, zeker niet als het een gewenst afscheid is. Bijvoorbeeld je vertrek bij je oude werkgever kan als een opluchting voelen. Of je verheugt je op je nieuwe woning, die ruimer is en een tuin heeft. Maar ook dan ervaar je emoties van rouw omdat je iets moet achterlaten. Je neemt afscheid van een periode, een plek die toch voor een tijd van jou was, waar je bij hoorde.
Rouw
Waarom is rouwen nodig, ja het kan zelfs fijn zijn, wat gebeurt er dan? Bij rouwen komen je emoties los over het gemis, het verlies, het niet meer zijn van een levensfase, een periode die voorbij is. Als je het verdriet, de pijn en het gemis heb kunnen toelaten, kun je het daarna ook weer los laten. Dan weet je het is nu goed, ik kan weer verder. Je kunt rouwen ook zien als een acceptatieproces, een overgang van de ene naar de andere, nieuwe situatie. Het ene wat er niet meer is eerst loslaten, waarna er ruimte ontstaat, zodat je het andere, het nieuwe kunt vastpakken. Dit kost toch altijd tijd en kruim.
Sommige mensen slaan het acceptatieproces liever over, sterk zijn, niet zeuren en gewoon weer doorgaan is vaak de opdracht aan onszelf. Maar weet dan dat als je je soms onverwachts verdrietig of depressief voelt, dat het zomaar te maken kan hebben met niet genomen rouw, doordat er geen
afscheid is geweest. Als dit voor jou speelt, geef dan alsnog toe aan je emoties van rouw, van gemis en verlies. Juist in deze tijden van veel binnen zitten, kun je er juist veel aandacht aan geven. Neem er alle tijd voor, je hoeft niet tegelijk weer door, sterk te zijn, of je vrolijke gezicht op te zetten. Wees vooral aardig en geduldig voor jezelf. Geef jezelf de troost en de steun, zoals je die aan een ander ook zou geven die in de rouw is.
Kennelijk hebben wij deze overgangsfase of dit acceptatieproces als mens nodig om te kunnen verwerken. Want het blijkt wel degelijk ongemerkt een (negatieve) invloed op ons te hebben, als we niet hebben kunnen verwerken, hoe ogenschijnlijk onbelangrijk de situatie ook mag lijken. Zoals in het voorbeeld van B; zij draagt het gemis van H nog steeds (onbewust) met zich mee. Zij heeft geen afscheid kunnen nemen van H. Daarom blijft ze het als een verlies en gemis ervaren, omdat zij nooit aan die emoties heeft kunnen toekomen. In plaats daarvan is ze verontwaardigd. En ja, dat is geen goed gevoel.
Collectieve rouw
Waarom ik dit stuk schrijf, is omdat ik het gevoel had en nog steeds heb dat wij als collectief door de omstandigheden van de corona, ook door een acceptatieproces zijn heengegaan. De meesten zijn zich hier waarschijnlijk niet van bewust. Wij hebben allemaal afscheid moeten nemen van het oude, het leven voor corona. Daarna volgde (onbewust) de rouw over het gemis en het verlies van wat er niet meer is en waarschijnlijk ook niet meer zal komen. We hebben ons neer moeten leggen bij de veranderingen die de corona met zich meebracht. Wij leven nu in de slow down en weten nog niet hoe het in de toekomst verder zal gaan.
Welkom
Je zou de afgelopen periode ook kunnen zien als een integratieproces. Een overgangstijd waarin wij als mensheid stap voor stap op weg zijn naar een nieuwe manier van leven, een nieuwe balans. Voor mijn gevoel hebben wij de overgangstijd nodig om te resetten. Anders hadden wij de collectieve stap naar een andere manier van leven nooit kunnen maken.
Laten we daarom open staan voor het nieuwe en het welkom heten. Laten we ervan uitgaan dat de nieuwe manier van leven die aan het ontstaan is, ten gunste is voor ons welzijn, voor ons allemaal. Normaal gesproken zou ik zoiets nooit zeggen, maar nu dan toch in deze context: ik wens jullie een mooie en fijne rouwperiode toe op weg naar het nieuwe! Welkom nieuw leven!
